Hoe ontstaat vermoeidheid?

Heel vaak krijg ik de vraag: ik ben zo moe, hoe komt dat? Helaas kun je hier niet in 10 seconden een passend antwoord op geven. Het kan namelijk meerdere oorzaken hebben. Je moet dus uit gaan zoeken waar de hoofdoorzaak zit om vanuit daar het probleem op te gaan lossen.

Je hebt waarschijnlijk al vaker gehoord en gelezen dat stress een grote boosdoener is van heel veel lichamelijke en psychische problemen.

We hebben meerdere vormen van stress. De meeste mensen lijden tegenwoordig onder psychologische stress zoals te hoge werkdruk, te druk gezinsleven of relatieproblemen. Maar chemische gifstoffen en ongezonde voeding zijn ook vormen van stress voor je lichaam. Vandaag de dag hebben we helaas dagelijks te maken met deze verschillende vormen van stress waardoor het lichaam chronisch uit balans wordt gebracht.

Chronische stress kan voor de volgende problemen zorgen:

Lekkende darm
(Laaggradige) ontstekingen
Traagwerkende schildklier
Bijnieren problemen (cortisol)

Maar hoe werkt dat dan, die stress op het lichaam? Hieronder leg ik je uit hoe het in zijn werk gaat.

Lekkende darm door chronische stress
Als er niks aan de hand is en je bent helemaal in balans en je hebt geen stress dan is je darmwand niet doorlaatbaar. Dit verandert bij kortdurende stress (dit is dus niet slecht mits het maar kortdurende stress is) dan wordt je darm verhoogd doorlaatbaar gemaakt. Via kleine gaatjes kunnen dan stoffen als suiker, zout en water makkelijker vanuit de darmen in het bloed worden opgenomen. Via het bloed gaan deze stoffen (suiker, zout en water) naar je spieren en je hersenen zodat je snel een juiste keuze kunt maken en/of snel tot actie kunt overgaan zoals vechten of vluchten, hiervoor heb je energie nodig in je spieren. We hebben het hier dan over kortdurende stress waarbij je darmen tijdelijk en kortstondig doorlaatbaar worden gemaakt. Dit is een gezonde reactie en daar is niks mee aan de hand. De darmwand herstelt zichzelf, de gaten gaan dicht zodra de stress verdwenen is. Het wordt dus een probleem als je langdurige stress hebt.

Je begrijpt het al, door chronische stress herstelt de darmwand zich niet en blijven de gaatjes intact. Het probleem is nu dat er niet alleen suiker, zout en water lekt maar dat er ook ziekmakende stoffen zoals gifstoffen en slechte bacteriën in de bloedbaan komen. Dit veroorzaakt een zware belasting op je immuunsysteem want deze ziet de slechte stoffen als indringers die zo snel mogelijk bestreden moeten worden. Het immuunsysteem zorgt dus voor een ontstekingsreactie. En dit kost je lichaam veel energie. En dan hebben we het nog geen eens over de lever die ook extra wordt belast omdat die ervoor moet zorgen dat de giftstoffen uit het bloed worden gehaald. Kortom, weer een orgaan dat extra wordt belast en dus energie hiervoor nodig heeft.

(laaggradige) ontstekingen, hoe werkt dat nou eigenlijk, het immuunsysteem?
Er zijn 24 uur per dag meerdere belangrijke systemen voor je aan het werk. Elk systeem werkt volgens een biologische klok. Als je helemaal in balans bent dan is het immuunsysteem overdag rustig en ’s avonds komt het in actie. Waarom is dat eigenlijk? Heel simpel, dit heeft te maken met een perfecte energieverdeling in je lichaam want als alle systemen tegelijk actief zouden zijn dan zou je niet normaal kunnen functioneren. Overdag hebben je hersenen en spieren energie nodig om je dagelijkse activiteiten te kunnen doen en ’s nachts slaap je waardoor het immuunsysteem hard aan de slag kan gaan. Ook vinden er s’ nachts diverse herstelwerkzaamheden plaats. Zo zorgt het groeihormoon voor herstel. Als dit allemaal tegelijk zou werken dan ontstaat er een energie te kort.

Als je dus chronische stress hebt dan is je immuunsysteem niet alleen ’s nachts actief maar ook overdag omdat het druk bezig is met het aanpakken van het probleem dat vanuit de darm wordt veroorzaakt, de giftige stoffen die eruit lekken en in de bloedbaan komen waar het niet hoort te zijn. Omdat dit veel energie kost gaat dit ten koste van de energie die je hersenen en spieren nodig hebben om de dag goed door te komen. Dit zorgt voor mentale vermoeidheid waar je ook weer prikkelbaar van wordt en energietekort in de spieren zorgt voor fysieke vermoeidheid. Maar ook andere organen zoals je hart en je lever krijgen hierdoor minder energie en kunnen hun taken minder goed uitvoeren waardoor klachten en ziekten kunnen ontstaan.

Er is een rangorde in de werking van de verschillende systemen, en dat is maar goed ook want als het verkeerde systeem voorrang zou krijgen dan zou je dood kunnen gaan. De stress as (systeem) krijgt namelijk altijd voorrang op de overige assen (systemen) want als er een leeuw achter je aan zit dan wil je wel meteen kunnen nadenken (hersenen) en tot actie overkomen (spieren) en niet eerst bijvoorbeeld een infectie oplossen (immuunsysteem). Mensen met chronische stress zijn ook bijna nooit ziek omdat het immuunsysteem overactief is.

Meerdere hormonen raken uit balans door chronische stress. Één daarvan is het hormoon cortisol. Cortisol is het stresshormoon dat omhoog gaat bij chronische stress. Als alles goed gaat dan is je cortisol s ’ochtends hoog zodat je fit en vitaal op kunt staan, het slaaphormoon melatonine is dan laag. Het cortisol daalt gedurende de dag om ervoor te zorgen dat je ’s avonds slaperig wordt en het hormoon melatonine het over kan nemen. Melatonine is s ’avonds hoog en gedurende de nacht neemt het af zodat cortisol het dan s ‘ochtends weer kan overnemen en weer hoog is. Het wordt een probleem als het cortisol door chronische stress ’s avonds niet genoeg vermindert waardoor de werking van melatonine wordt tegengegaan. Het gevolg: slaapproblemen en daardoor vermoeidheid.

Vermoeidheid door een te kort aan cortisol
Omdat cortisol dus oa heel belangrijk is bij het dag- nachtritme zul je ook begrijpen dat als je chronische stress hebt het cortisol level op den duur zal gaan afnemen, er wordt dan dus minder cortisol aangemaakt. Gevolg: je staat moe op en je bent niet gefocust. Koffie is dan het enige waar je aan kunt denken bij het ontwaken. Chronische stress stimuleert ook de aanmaak van het stresshormoon cortisol. Cortisol vermindert weer de aanmaak van het schildklierhormoon en remt de omzetting van inactief schildklierhormoon T4 naar actief schildklierhormoon T3 waardoor er een traagwerkende schildklier ontstaat. Je ziet dus dat cortisol in balans moet zijn omdat het anders meerdere klachten kan veroorzaken.

Traagwerkende schildklier
Chronische, langdurige stress (zie uitleg vorige alinea) en laaggradige ontstekingen zijn vaak de oorzaak van een tekort aan schildklierhormoon. Maar ook door slechte voeding waardoor er een tekort aan belangrijke voedingsstoffen ontstaat zoals eiwitten, omega-3 vetzuren, B-vitamines, vitamine A, vitamine D, jodium, ijzer, selenium, zink en magnesium. En vergeet niet het volgen van crashdiëten, waardoor je dagelijks te weinig calorieën binnen krijgt, hierdoor kan de schildklier trager gaan werken. De schildklier kan ook ontregeld worden door oestrogeen dominantie (dit zien we vaak ontstaan bij vrouwen na 40 jarige leeftijd door de pre overgang), te hoge belasting van gifstoffen, zwangerschap, medicatie en voedselovergevoeligheid.

Best een aardige lijst aan mogelijke oorzaken die de schildklier kunnen doen vertragen met allerlei klachten als gevolg.

Je krijgt niet de juiste voedingsstoffen binnen
Een tekort aan voedingsstoffen kan ook chronische vermoeidheid veroorzaken. Een ijzertekort is een bekende maar wat denk je van een te kort aan vitamine B6, B12, magnesium en foliumzuur? Hierdoor kan bloedarmoede ontstaan en als gevolg daarvan ontstaat vermoeidheid, de cirkel is weer rond.

Hoe ontstaat een tekort aan vitaminen?
Een tekort aan vitamine B12 komt vaak voor bij mensen die 50 of ouder zijn omdat de opname van vitamine B12 achteruit gaat naar mate we ouder worden. Een te kort aan vitaminen kan ook komen door het slikken van bepaalde medicatie zoals de anticonceptiepil, maagzuurremmers, cholesterolverlagers of metformine, dat is een medicijn voor diabetespatiënten. Maar het kan ook ontstaan door het eten van te weinig dierlijke eiwitten. En vrouwen die tijdens hun menstruaties veel bloed verliezen kunnen zo een ijzertekort krijgen. Heb je chronische stress, dan verbruik je meer magnesium waardoor ook hier en te kort kan ontstaan. Vergeet ook niet dat te intensief of te vaak sporten ook voor een magnesium te kort kan zorgen.

Heb je last van (laaggradige) ontstekingen dan verbruik je ook meer eiwitten, magnesium en calcium waardoor er een te kort kan ontstaan.

Wat kun je nu zelf doen om de vermoeidheid aan te pakken?
Allereerst is het natuurlijk belangrijk dat je erachter komt wat de oorzaak is van je klachten. Daarna kun je gericht te werk gaan om de oorzaak aan te pakken.

Hoe pak ik het aan:

• Minder eetmomenten (zodat je organen rust krijgen om te herstellen)
• intermittent fasting
• Gezond eten (puur, biologisch, onbewerkt, juiste vetten, genoeg eiwitten)
• Sporten en bewegen
• Voldoende nachtrust
• Ontspanning
• Vermindering van stress

Wat gaat een gezonde leefstijl en voeding mij opleveren:

• Je zit lekkerder in je vel
• Je hebt meer energie
• Je kunt beter tegen stress
• Je gaat beter slapen
• Je raakt makkelijker gewicht kwijt
• Je wordt gelukkiger
• Je voelt je vitaler

Ik hoop dat je met deze informatie nieuwe inzichten hebt gekregen en je weet waar je mee aan de slag moet voor een goede gezondheid. Heb je hier wat ondersteuning bij nodig? Ik help je graag bij je zoektocht.