Elke vrouw krijgt er mee te maken: de overgang. Dat is zo’n onderwerp waar je je pas in gaat verdiepen als je een opstapeling van klachten ervaart. De meesten krijgen rond hun 40ste te maken met de eerste veranderingen zoals hormoonschommelingen. Somberheid, slecht slapen, droge ogen, gewrichtsklachten, vermindering van het libido, weinig energie en de taille die langzaam verdwijnt. Allemaal klachten die vrouwen in de overgang kunnen krijgen. Om maar niet te spreken over opvliegers, hoofdpijn, prikkelbaarheid en neerslachtigheid en wat denk je van wat kilo’s aankomen? Maar er is hoop hoor dames. Want je kunt de klachten wel degelijk verminderen.

Er zijn heel veel boeken over geschreven en het internet staat vol met informatie. Juist daarom zien de meeste vrouwen door de bomen het bos niet meer en weet niet wat ze eraan kunnen doen om het leed te verzachten. Hierdoor zie ik toch veel vrouwen die midden in de overgang bij mij komen met een lijst aan klachten waarvan ze niet weten dat hun klachten gerelateerd zijn aan de overgang.

Maar wat is dat nu eigenlijk, de overgang?
De hormonale veranderingen die horen bij de overgang beginnen gemiddeld zo’n 7 tot 10 jaar voor de allerlaatste menstruatie, de premenopauze. Dit is de periode waarin je langzaam van een vruchtbare fase naar een onvruchtbare fase gaat. De allerlaatste menstruatie heet menopauze, bij de meeste vrouwen treedt deze op als ze ronde 50 zijn maar dit verschilt per vrouw. Je kunt dit pas achteraf vaststellen als de menstruatie 12 maanden is uitgebleven.  De periode vóór deze laatste menstruatie noemen we premenopauze. De gemiddelde Nederlandse vrouw krijgt te kampen met een eerste chronische ziekte vanaf de leeftijd van 40; dat valt samen met de start van hormoonveranderingen.

De overgang is het stoppen van de eicel activiteit. De productie van vooral oestrogeen komt op een laag pitje te staan. Vanaf je 40ste maken je eierstokken minder oestrogeen aan. Je menstruaties veranderen, ze komen korter of langer na elkaar en zijn zwaarder of juist minder zwaar. Als de cyclus duidelijk verandert gaat dit vaak samen met opvliegers, je bent dan in de premenopauze beland. Volgens de statistieken stop de vrouw op haar 51ste jaar met menstrueren. Hiermee wordt eigenlijk de menopauze bedoeld, de allerlaatste menstruatie (het is dus een moment, de menopauze). De overgang is het hele proces en kan al 5 tot 10 jaar voor de menopauze beginnen.

Huisartsen weten te weinig van vrouwelijke hormonen en trekken vaak verkeerde conclusies.

Vaak herkent een huisarts de overgangsproblematiek niet. Vrouwen die last hebben van stemmingswisselingen en zich depressief voelen worden of doorverwezen naar een psycholoog of erger nog ze staan na 10 minuten weer buiten met een recept voor een antidepressiva! Maar wat dacht je van gewrichtspijn of hartkloppingen en slecht slapen? Daar kan de huisarts niks mee, ja slaapmedicatie voorschrijven of een pijnstiller. De welbekende ‘pleisters’. Er kan ook een bloedtest of hartfilmpje worden gedaan waar dan in de meeste gevallen niks uit komt want het probleem is de overgang!

Wat ook veel voorkomt is dat een huisarts bij een klacht als opvliegers laat weten dat dat niet met de overgang te maken heeft als blijkt dat de vrouw nog keurig iedere 25 of 30 dagen haar menstruatie heeft of nog te jong is om in de overgang te zijn. Als men dan aangeeft toch iets te willen krijgen voor de klachten wordt vaak anticonceptie voorgeschreven of een spiraal. Wat alles nog verder hormonaal uit balans brengt. En de klachten als: slecht slapen, futloos en energiegebrek wordt vaak afgedaan als een burn-out.

Opvliegers
Een veel gehoorde klacht zijn die vervelende opvliegers, plotseling overvallen worden door een warmte opwelling en/of een zweetaanval krijgen. Trui aan trui uit, dekbed erop, dekbed eraf om gek van te worden. Door het afnemen van de productie van oestrogeen tijdens de overgang verandert bij veel vrouwen de productie van bepaalde hormoonachtige stoffen, de prostaglandinen. Deze prostaglandinen worden door het lichaam gemaakt uit meervoudige onverzadigde vetzuren, die wij voornamelijk met de voeding binnen krijgen.

Een verstoorde balans tussen verschillende typen vetzuren kan ertoe leiden dat opvliegers erger worden. Verandering van inname van de juiste vetten met de voeding is daarom erg belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan lijnzaadolie, avocado’s, kokosolie, ghee, roomboter, pitten, ongebrande noten en olijfolie, hiermee help je de reductie van de diverse prostaglandinen in evenwicht te brengen.

Verzadigde vetten uit bijvoorbeeld dierlijke vetten, koek, gebak en snacks dienen bij overgangsklachten zoveel mogelijk vermeden te worden. Ook koffie, alcohol en nicotine kunnen de klachten verergeren. Maar ook suiker en witmeel producten kun je beter laten staan.

Spier- en gewrichtsklachten door de overgang
In de gewrichten liggen slijmvliezen. Dit zijn beschermlagen die onder invloed van de daling van oestrogeen dunner worden, er kan dan irritatie ontstaan. Een slijmbeurs ontsteking komt regelmatig voor. Ook kan het reden zijn dat het libido minder wordt. Het vrijen kan pijnlijk worden door vaginale droogte. Door het tekort aan oestrogeen verandert ook de spierspanning. Vanwege de veranderde stofwisseling worden mineralen anders en vaak minder goed verwerkt. Ochtendstijfheid komt vaker voor.

Stofwisseling vertraagd
De stofwisseling verandert bij het ouder worden. De behoefte aan specifieke vitamines en mineralen wordt ook groter. Welke er voor jou nodig zijn kun je laten uitzoeken want dit is voor elke vrouw anders, dit is afhankelijk van de klachten die een vrouw ervaart welke te korten er aangevuld moeten worden. Helaas krijgt elke vrouw in de overgang er een paar kilo bij.

Je komt een paar kilo aan
Tijdens de overgang verandert er veel in je lichaam. De hoeveelheden progesteron en oestrogeen worden lager en dat heeft gevolgen voor bepaalde processen in je lichaam. Oestrogeen heeft niet alleen een invloed op de menstruele cyclus. Het zorgt er ook voor dat je vet zich voornamelijk ophoopt op je bovenbenen, heupen, billen en borsten, de vrouwelijke rondingen. Als de hoeveelheid oestrogeen afneemt, verschuift de vetverdeling naar je buik.

Voor vrouwen in- en na de overgang geldt bovendien: je vetpercentage wordt hoe dan ook hoger. Dit omdat de productie van oestrogeen en progesteron sterk verlaagd wordt. Vetweefsel kan een klein beetje van deze hormoonproductie overnemen. Dus als je niet een beetje aankomt (als je te dun was) heeft dat veel negatieve consequenties voor je gezondheid.

Ook kan de aanmaak van het schildklierhormoon onder druk komen te staat. De schildklier gebruikt ook nog eens progesteron voor de omzetting naar de actieve vorm van het schildklierhormoon en dat is na de menopauze amper nog aanwezig. Daarom zijn er veel vrouwen die te kampen hebben met een traag werkende schildklier. Omdat het schildklierhormoon oa de snelheid van je verbranding regelt zul je begrijpen dat als de schildklier niet goed functioneert de overtollige energie uit je voeding sneller wordt opgeslagen als vetweefsel.

Intermittent fasting
Ik adviseer iedereen om af en toe eens aan intermittent fasting te doen. Vooral vrouwen in de overgang kunnen hier heel veel baat bij hebben. Je eet dan in een kort tijdsbestek je maaltijden waardoor je spijsvertering minder aan staat en je lichaam rust krijgt en tijd heeft voor herstel. Zie mijn blog ‘Intermittent fasting’ waar ik uitleg waarom het goed is en hoe je hiermee kunt starten.

Verder adviseer ik iedereen om 3 volwaardige maaltijden per dag te eten. Dat zijn langzame koolhydraten, eiwitten en gezonde vetten) en geen tussendoortjes.

Hoe minder eetmomenten hoe meer rust je lichaam krijgt. Bij elk eetmoment, of het nu een appel, ontbijt, liga, glas frisdrank of diner is moet je lichaam het hormoon insuline aanmaken om de glucosepiek weer naar beneden te brengen. Dus hoe vaker je eet en drinkt hoe vaker je alvleesklier insuline moet aanmaken om alles weer in balans te brengen.

Na je 40ste wordt bewegen maar vooral ook intensief sporten nóg belangrijker!

 Bewegen is altijd belangrijk geweest zoals met je fiets naar je werk, vaker de trap nemen en een boswandeling maken. Maar naar mate je ouder wordt en zeker na je 40ste jaar is het heel belangrijk dat je je spiermassa gaat vergroten. Meer spierweefsel betekent zorgt er namelijk voor dat het hormoon insuline meer mogelijkheden krijgt om suikers op te slaan (in de vorm van glycogeen). Je spieren verbranden ook meer energie dan vetweefsel. Je hoeft nu echt niet als een bezetenen 4 of 5 keer per week naar de sportschool! Twee tot drie keer per week sporten is al voldoende om goede resultaten te boeken. We hebben het dan over een goede krachttraining die max 45 minuten duurt. Langer is weer niet goed omdat je dan juist het tegenovergestelde effect krijgt, je gaat dan weer cortisol aanmaken omdat je je lichaam aan het uitputten bent. Hetzelfde geldt voor een uur hardlopen op 1 tempo of een uur op een crosstrainer gaan staan. Focus je dus op 45 minuten krachttraining, 2 tot 3x per week! Ook kun je dit afwisselen met HIIT trainingen (high intensity interval trainingen) met als doel je verbranding te verhogen.

Voor je 40e zorgt je lichaam voor jou en na je 40e wordt het tijd om voor je lichaam te gaan zorgen. 

Stress en de overgang gaan niet samen!
Het wordt een beetje saai maar stress moet je echt zien te vermijden, zeker als je met de overgang te maken hebt. Door de overgang gaan de hoeveelheid geslachtshormonen naar beneden en moeten oa de bijnieren het gedeeltelijk gaan overnemen. In de bijnieren wordt namelijk progesteron aangemaakt.

Stress betekent in eerste instantie hoge waarden van stresshormoon cortisol, en dat heeft een aantal vervelende gevolgen. Naast verstoring van de bloedsuikerspiegel (die gaat door cortisol omhoog) en onderdrukking van het immuunsysteem, ontregelen hoge cortisolwaarden de vrouwelijke hormoonbalans. Dat komt omdat een verhoogde cortisolwaarde ten koste gaat van het vrouwelijke hormoon progesteron want dit kan door de bijnieren minder worden aangemaakt omdat het al druk bezig is met de aanmaak van het hormoon cortisol. Zo ontstaat er dus een dominantie van het andere vrouwelijke hormoon: oestrogeen.

Tja en nu? Hoe pak je het goed aan?
Met een juiste aanpak zijn overgangsklachten goed te behandelen. Denk aan een gezonde leefstijl, bewegen in de buitenlucht, 2 tot 3x per week een goede work-out (training) en goede orthomoleculaire voedingssupplementen. Tips voor de overgang vindt je hier. Yoga en meditatie bieden ook heel veel resultaat. Het is zo mooi om vrouwen in mijn praktijk te zien opknappen na aanpassingen in hun leven!

Weet je niet waar te beginnen? Ik heb een overzicht voor je waar xeno oestrogenen in zitten en door welke produkten je deze kunt vervangen. Ook heb ik een lijst met voedingsmiddelen die je kunnen helpen bij de overgang.

Ben jij klaar om de eerste stap te zetten?

Neem je huidige levensstijl en voeding eens onder de loep.
De overgang kan namelijk nog voor meer klachten zorgen die jou ervan kunnen weerhouden om af te vallen maar er ook voor kunnen zorgen dat je kampt met allerlei vage klachten. En misschien slaap je slecht, ben je wat gevoeliger geworden voor stress en ben je prikkelbaarder. Slik je momenteel medicatie of nog erger, anticonceptie? Dat kan voor veel klachten zorgen.

Een goede anamnese kunnen jou helpen om heel gericht de stappen te zetten die jij nodig hebt om hormonaal weer in balans te komen en eventueel overtollig gewicht kwijt te raken.

Heb je hierbij hulp nodig? Wil je meer inzichten krijgen en/of tips? Maak een gratis kennisafspraak zodat ik kan kijken hoe ik jou kan helpen!

Wordt de allerbeste versie van jezelf, je bent het waard!